30 Kasım Pazar, Bahçe'de

30 Kasım Pazar günü Ceyhan, Memet, Ali, Nevsun, Alp, ve Mehmet Keleş bahçedeydik. Epeydir gidememiştik; bahçe, tohum topları ne alemde merak ediyorduk. Ali, Memet ve ben Emek'ten Alp'i ve Çiftlik kavşağından Nevsun'u alıp yola düştük. Arabada başlayan muhabbetimiz bütün gün (hatta bir grup, geceye kadar) devam etti. Bahçeye varır varmaz tohum toplarına baktık. Bahçedeki minik yeşilliklerin turplarımız, ıspanaklarımız, dereotlarımız olduğunu sanıp sevindik, ama yakından bakınca ve çevredeki otları inceleyince bunların yabanıl olduğunu anladık. İşte bu otlardan biri:







Şimdiden aşağıdaki gibi yayıldığına göre kimbilir baharda nasıl olacak?



İşte bir ot daha:





Bu yabani otlar yolmakla bitmeyeceğine göre ve ot öldürücü ilaçlar kullanmak istemediğimize göre ne yapmalı? Ekolojik tarım (özelde kardeş bitkiler sistemi) bunun için "toprağı hiçbir zaman boş bırakmayın" diyor. Toprağı örtmek için malç (ince kıyılmış çam kabuğu, hasattan kalan bitki artıkları , karton vs.) ya da bahçedeki ana bitkilerin büyümesine yardımcı olan, toprağı zenginleştiren ve gevşeten örtü bitkileri kullanın. Bunlar aynı zamanda yabani otları baskılayacaktır. Örtü bitkisi için bir çok seçenek var: fiğ, yonca, karabuğday, hardal bunlardan bazıları. Biz de baharda bunları deneyeceğiz.

Biraz daha yakından bakınca tohum toplarımızı da bulduk. Bahçenin üst kısmındaki (Grup1) topların bir kısmında hala hareket yoktu, ama bir kısmında çimlenme açıkça görülüyordu:











Tohum toplarımızı 13 Ekim tarihinde toprağa saçtığımız göz önüne alınırsa sonuç tatmin edici değil. Çimlenme neredeyse 1,5 ay sürmüş. Neden bu kadar uzun sürdü?

Öncelikle, topları toprağa bıraktığımız 13 Ekim tarihinden sonra bahçenin bulunduğu bölgeye çok az yağmur yağdı (2 kez ve geceleri; yaklaşık 20 Ekim ve 30 Ekim'de). Biz de uzun bir süre bahçeye gidip sulama yapmadık. Tam sulamayı ancak 1 Kasım günü yapabildik. Anlaşılan çimlenme büyük ölçüde o zaman başladı, ama bu kez de mevsim artık geçmiş ve güneş azalmıştı. Sebzelerimizin kara kışa girmeden yenebilecek hale gelip gelmeyeceğini bilmiyoruz; hala umutluyuz. Ama kıştan önce olgunlaşmazlarsa, dona dayanıklı olanların (en azından ıspanak, pazı, hardal, belki turp ve şalgam) baharda erkenden olgunlaşacağını tahmin ediyorum.

Teşhisim hem suyun hem de güneşin yetersiz kalmış olması. Yani top tekniğinin kendisinde önemli bir sorun yok. (Sadece tohum toplarının kil içeriğinden dolayı suyu daha uzun süre tuttuğu varsayımı doğrulanmış görünmüyor; tersine, yüzeyde kaldıkları için daha çabuk kuruyor olabilirler). Bu bulguyu destekleyen iki şey var. Birincisi, 1 Kasımdaki sulamada hortuma yakın olup en fazla su alan yerdeki tohum toplarının daha gürbüz çimlenme göstermesi:






İkincisi, yine 1 Kasım'da bahçenin en altına topsuz olarak doğrudan ekilmiş olan roka, ıspanak, turp ve hardal tohumlarının da bunlarla hemen hemen aynı düzeyde çimlenmiş olması (resimdekiler hangi bitkilerdir bilmiyorum) :





Çıkarımım şudur ki, tohum topları kardeş bitkiler bahçesinde kullanılabilir. Normalde sıralalar halinde (ve ideal olarak damla sulamayla) ekim yapıldığı için tohum topları yöntemi ana ürünler için uygun olmaz. Ancak:

1) Sıra aralarındaki toprağı çok amaçlı (yabani ot baskılama, toprağı koruma, zenginleştirme ve gevşetme, zararlıları kaçırma, vs.) bir örtü bitkisiyle (fiğ, mürdümük, burçak, karabuğday, hardal, turp, yonca, vs.) kaplamak için. Hasat döneminin her mevsiminde kullanılabilir. Birkaç kez salma sulama gerekebilir.

2) Yaz hasat dönemi bittiğinde sıralar halinde ekimi ve damla sulamayı bırakıp kışlık denilen (aslında sonbaharlık) sebzeleri yetiştirmek için. Ancak topları saçmak için Eylül sonunu geçmemekte yarar var (daha öncesinde, ana ürünler tarladayken de toplar atılabilir; ana ürünlerin hasat zamanı geldiğinde bir ölçüde çimlenmiş olurlar). Ancak uzun süre yağmur yağmadığında sulamayı ihmal etmemek gerekir. Bir de, her sebze türü için ayrı top grupları yapmak daha iyi olabilir. Şu anda olduğu gibi aynı topta birçok farklı sebze olursa bazı tohumlar rekabetten dolayı telef olabilir.

3) Kasım başında ıspanak gibi dona dayanıklı bazı sebzeler için. Başlangıçta bir kez iyi sulama gerekir. Şu an bahçedeki tohum topları için umduğumuz gibi, bitkiler kıştan önce kök sistemlerini geliştirecek ve baharda avantajlı başlayıp erken ürün vereceklerdir.

Birkaç not daha:

• İmeceevi'nden ve diğer dostlardan tohum desteği geliyor, heyecanla bekliyoruz. Özellikle köylük sebze çeşitlerinin tohumlarına olan ihtiyacımız devam ediyor. Ektiklerimizin bir kısmından yeniden tohum alıp stokları artırmayı ve bunları paylaşmayı umuyoruz.
  
• Baharda zararlılarla mücadeleyi bahçe tasarımı (bitki kardeşlik ilişkileri, yararlı böcekleri çeken çiçekler vs.) çözmeyi umuyor olsak da, Nevsun NeemAzal adlı (Hindistanda yetişen bir ağacın özütü) böcek kaçırıcıyla destek verebileceğini söylüyor.
  
• Alp açık hava mantar yetiştiriciliği deneyecek; her türlü yardıma hazırız.
  
• Hakan da iki adet karakovanını bahçeye getirmeyi düşünüyor. Hem bal hasadı hem de çiçeklerin döllenmesi için fevkalade yararlı bir iş olacaktır. Heyecanla beklliyoruz.